ساروخانی: روش یکی از مشکلات اساسی علوم انسانی است
ساروخانی گفت: در شرایط فعلی دو مشکل داریم. یکی مشکل «روش» است که در حوزه علوم انسانی کمتر به آن توجه می‌کنیم. مساله دیگر ظهور روش‌های کیفی است که امروز بر خلاف گذشته به شکل افراطی استفاده می‌شوند.
غلامعلی حداد عادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در این مراسم با تاکید بر اهمیت پژوهش در حوزه علوم انسانی گفت: اگر کسی جامعه و انسان را بشناسد، می‌فهمد فرهنگ اصل است و اگر فرهنگ نباشد و علوم انسانی تاثیرگذار نباشد، پیشرفت علمی کارساز نیست. وقتی مسائل اجتماعی فعلی کشور خود را هم بررسی می‌کنیم، می‌فهمیم مشکل اصلی مشکل فکر انسان و چشم‌انداز آینده و خواست انسان است.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با اشاره به خدمات کریم مجتهدی فیلسوف و کانت‌شناس مشهور، او را از جمله استادانی دانست که انضباط فکری دارد و در تالیفات خود نیز بدون ایجاد هیجان کار علمی دقیق انجام می‌دهد.
جمیله علم‌الهدی نیز که در این مراسم حضور داشت در سخنرانی خود عنوان کرد: بین معلمی و مادری وجه مشترک وجود دارند و عالمان ادیبان ما بسیار از سیر و سلوک سخن گفتند. از شور عاشق سخن گفتند ولی از شور معلمی سخنی به میان نیاوردند. درحالیکه شور معلمی به شور والد نزدیک است و آنچه که باید به جامعه منتقل شود شور معلمی است.
او اظهار کرد: کار تاریخی بدون رویکرد فلسفی و کار فلسفی بدون رویکرد تاریخی انجام پذیر نیست و مطالعات عمیق در زمینه دین، دولت، دنیا و دکان با رویکرد فلسفی-تاریخی ممکن می‌شود و ما تا زمانیکه این مطالعات را نجام نداد‌یم راهی به سوی توسعه نداریم. ادراک حسی بدون رنج یا لذت شکل نمی‌گیرد و هیچ ادراک حسی بدون ارزش امکان ندارد و ارزش داوری از لحظه تولد در آن نهفته است.
باقر ساروخانی جامعه شناس و از استادان دانشگاه تهران که آخرین سخنران این مراسم بود با اشاره به اینکه روش، هدف نیست و روش راه رسیدن است اظهار کرد: هیچ دانشی تولید نمی‌شود اگر روش نباشد و دانشی دانش است که در خدمت جامعه باشد. ما در شرایط فعلی دو مشکل داریم. یکی مشکل «روش» است که در حوزه علوم انسانی کمتر به آن توجه می‌کنیم. مساله دیگر ظهور روش‌های کیفی است که امروز بر خلاف گذشته به شکل افراطی استفاده می‌شوند.
او ادامه داد: آیا کتاب‌های دانشمندان علوم انسانی به اعماق جامعه می‌روند و در برنامه‌ریزی‌های کشور لحاظ می‌شوند؟ به عنوان مثال من 13 جلد کتاب در زمینه جامعه‌شناسی ارتباطات دارم، ولی هرگز سازمان صداوسیما به آنها توجهی نکرده است تا در برنامه‌ریزی‌هایش از آنها استفاده کند!
ساروخانی افزود: من امیدوارم به جامعه‌ای برسم که در آن اخلاق پژوهش وجود داشته باشد و مسئولان از نتایج این پژوهش‌ها آگاه شوند تا پژوهش و جامعه به هم بپیوندند. مدیریت باید درست، علمی و راهبردی باشد و جز از طریق دانش و پژوهش مدیریت راهبردی ایجاد نمی‌شود.
او در مورد دیگر مشکل پژوهش در علوم انسانی ادامه داد: جامعه شناسان سال‌های طولانی روش‌های کمی را به کار می‌گرفتند، این روش‌ها بر اساس پرسشنامه بود و از یافته‌های آن استفاده می‌کردند. اما این دیدگاه جواب نداد و تحقیقات کمی‌‌نگر را کنار گذاشتیم و امروز زمان ظهور روش‌های کیفی است.
او در انتها گفت: این روش‌ها ادراک انسان را هم در نظر می‌گیرد اما از روش‌های کیفی نباید افراطی استفاده کرد، زیرا معرفت شناسی دانش را به خطر می‌اندازد. داده باید به نظریه منجر شود و باید نقطه اعتدال را بیابیم. امروز این موضوع مطرح است که روش‌های کیفی و کمی را چطور به کار بگیریم که به داده‌های مفید منجر شود و از آن راه دانش تولید کنیم.
بنیاد قلم