در مراسم پایانی جایزه جلال چه گذشت؟
به گزارش ایسنا، مراسم پایانی این جایزه، امروز (سه‌شنبه، ۱۲ بهمن ماه) با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در تالار وحدت برگزار شد.
در ابتدا کلیپی از روند برگزاری این جایزه برای حاضران پخش شد.
محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در مراسم پایانی جایزه جلال با گرامی‌داشت دهه فجر و عرض تسلیت برای درگذشت آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی اظهار کرد: در این شرایط سخت کرونایی و در فضای به‌هم‌ریخته‌ای که سویه جدید کرونا ایجاد کرده و نظم عادی فعالیت‌هایمان را به‌هم زده است از عزیزان تشکر می‌کنم که با این حال همت کردند و با زمان‌بندی دقیقی که اعلام کرده بودند کار مهم جایزه جلال را به پایان رساندند.
او سپس با اشاره به رویکرد دولت سیزدهم به حوزه فرهنگ و ادبیات، اظهار کرد: تمام تلاش من و همکاران این است که بتوانیم فضای رشد و تعالی را برای اهالی فرهنگ و هنر در این دوره فراهم کنیم. در حوزه فرهنگ به واسطه مضایقی که با آن روبه‌رو هستیم، عمدتا از آن نشاط و شادابی و طراوتی که مطلوب جامعه است، فاصله داریم و به آن معترف هستیم. این موضوع دلایل متعددی دارد؛ بخشی عمومی است و به واسطه تحولات علمی و تکنولوژی در جامعه اتفاق افتاده و بر فضای مطالعه و کسب اطلاع و دانش تأثیر داشته است. بخشی هم به سیاست‌گذاری حوزه فعالیت‌های فرهنگی برمی‌گردد.
وزیر ارشاد افزود: در بخشی که مربوط به ماست داریم فضا را به سمت تعالی و رشد و حرکت جدی در این بخش سوق می‌دهیم. از همکاران در مجموعه معاونت فرهنگی خواهش می‌کنم پایان جشنواره را آغاز فعالیت جدید بدانند؛ فعالیت جدیدی که بخشی از آن مبتنی بر آسیب‌شناسی‌هایی است که داوران محترم قرائت کردند. بخشی از این آسیب‌ها قابل حل است و حتما نیازمند سیاست‌گذاری، فضای فکری و هدایتی جدید است که باید این را فراهم کنیم.
اسماعیلی خاطرنشان کرد: نکته بعدی این است که نیازمند برنامه‌ریزی جدی برای آموزش هستیم، در کنار همه آموزش‌های رسمی که در کشور و مراکز علمی و دانشگاهی در جریان است، باید فضای رشد علمی و پیرامونی فراهم شود و ما برنامه‌هایی را در این زمینه داریم که در روزهای آینده جزئیات آن بیان خواهد شد. نگاه دولت این است که ما بسط عدالت فرهنگی را داشته باشیم.
توجه به نگاه و سلوک جلال آل احمد در جایزه «جلال»
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه با بیان این‌که حیف است در ستایش جلال آل احمد که این جایزه به نام او مزین شده، حرفی زده نشود، اظهار کرد: جلال آل احمد یکی از بزرگترین نویسندگان دوران معاصر ماست که نقش مهمی در تحولات اجتماعی ما داشته و آثار او چه در دوره حیات و چه بعد از حیاتش منشأ تحولاتی در جامعه بوده است. به‌نظرم خود جلال آل‌احمد، نگاه جلال در حوزه مسائل و سلوک او باید در بررسی کارها مورد توجه باشد. در واقع با نام جلال یک جهت‌گیری به جایزه داده و نگاه غرب‌زدگی و از خود بیگانگی را نقد می‌کنیم و از بازگشت به خویشتن تجلیل می‌کنیم و آن را نمادی قرار می‌دهیم که آثار این بحث‌ها را داشته باشند.
اسماعیلی سپس بیان کرد: یکی از افتخارات جلال این بود که یکی از کارهای بزرگ خود را در یک جلسه خدمت امام رسانده بود؛ «در خدمت و خیانت روشنفکران» و همیشه از آن خاطره و حضور در محضر امام یاد می‌کرد. او همچنین همنشینی‌ای با رهبر انقلاب داشت. خاطره‌ای از جلال خواندم که می‌گفت: او را در یک محفل علمی در مشهد دیدم و گفتم دست در دست هم قرار دهیم به عنوان نماد حوزوی و شخصیت روشنفکر نویسنده. آن نماد در مشهد اتفاق افتاد. جلال با جریان انقلاب و به شعار الهام‌بخش انقلاب که بازگشت به خوشتن و مقابله با استعمار و استثمار بود، پایبند بود. در مسیر جایزه ادبی جلال ادبی، به این نمادهای فکری جلال توجه بیشتری خواهد شد.
وزیر ارشاد در پایان صحبت‌هایش برای یاسر احمدوند، معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که به کرونا مبتلا شده است آرزوی سلامتی کرد.
آثار خوب، ضعیف و متوسط و عالی ادبیات
علی رمضانی، مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران هم در این مراسم گفت: این جایزه برای ارتقاء زبان و ادبیات ملی و دینی و تشویق آثار با خاستگاه ایرانی-اسلامی و خاستگاه پدیدآورندگان و مولفان آثار برجسته و پیشرو پایه‌گذاری شده است.
او با اشاره به بخش‌های مختلف این جایزه، بازدید وزیر ارشاد از دبیرخانه جوایز ادبی و افزایش مبلغ جایزه را از اتفاقات مهم این رویداد عنوان کرد.
رمضانی با اشاره به طرح پدیده که پژوهشی در آثار ادبی منتشرشده است، گفت: ۴۰۰ آثار منتشرشده سال ۱۳۹۹ (۱۰۲ مجموعه داستان و ۲۹۸ رمان) با شمارگان بالای ۵۰۰ نسخه عرضه شدند که با حضور ۱۳ منتقد و نویسنده سرشناس با شاخص‌های مختلف سن و جنست نویسندگان، ژانر، کیفیت و چاپ اثر، میزان خشونت، زمان و مکان و پایان‌بندی داستان بررسی شدند که مطابق این پژوهش میزان خشونت آثار منتشرشده ۱۳۹۹ نسبت به سال ۱۳۹۸ کم ارزیابی شده است. در سال ۹۸ میزان خشونت ۶۲ درصد و در سال ۹۹ زیر ۶۰ درصد بود. پایان‌بندی داستان‌ها که معرف جهان‌بینی نویسنده است، نشان داده تعداد زیادی از آثار پایان خوش دارند و جامعه نویسندگان ایرانی توانسته با وجود سختی‌های ناشی از بیماری کرونا آثاری عرضه کند که پایان خوش داشته باشد. نکته دیگر مکان داستان‌ها در شهری بزرگ است و مکان وقوع داستان از روستا و مناطق دیگر غیر از شهرهای بزرگ رخت بر بسته است. جمع شاخص نشان می‌دهد ۱۰ درصد آثار خوب، ۵۱ درصد ضعیف، ۳۰ درصد متوسط و یک درصد عالی ارزیابی شده است.
هشدارهایی برای ادبیات
مریم بصیری، دبیر علمی جایزه ادبی جلال، نیز درباره ویژگی این جایزه ادبی گفت: حسن این جایزه این است که تمام نویسندگان و ناشران از هر قشری می‌توانند کارهای خود را برای ازریابی بفرستند و تمام آثار در کنار هم داوری شوند.
او سپس در ارزیابی کلی بخش‌های مختلف گفت: در بخش مستندنگاری، توجه روزافزون به این قالب شده و شاهد افزایش آثار منتشرشده در این حوزه بودیم. در نقد ادبی که به شناخت ادبیات خلاقه کمک می‌کند، با کاهش چشمگیر و محتوای نه چندان مطلوب مواجه بودیم که نیاز به توجه بیشتر دانشگاه، منتقدان و رسانه‌های تخصصی ادبی را گوشزد می‌کند. در بخش داستان کوتاه هرچند توجه ویژه‌ای به داستان کوتاه شده اما نسبت به یک دهه گذشته از نظر کمیت و کیفیت افت محسوسی داشته و ناشران تمایل چندانی به نشر آثار ندارند. در بخش رمان به عنوان مهم‌ترین محصول ادبیات خلاقه به رغم حجم بالای آثار تولیدشده، کیفیت چندان مطلوبی را شاهد نبودیم و کم‌دقتی در نوشتن دیده و به ما یادآور می‌شود که ناشران در انتخاب و ارزیابی و ویرایش آثار خود دقت بیشتری داشته باشند.
در ادامه برگزیدگان بخش‌های مختلف معرفی شدند.
بنیاد قلم