داده‌هایی که نباید به‌سادگی از کنارشان گذشت

پوریا گلشن راد، دیتاساینتیست و متخصص هوش مصنوعی در گفت‌وگو با ایسنا درخصوص میزان اهمیت تحلیل داده‌های دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران و چگونگی استفاده از خروجی آن اظهار کرد: به نظر من، دیتایی که در این پلتفرم جمع می‌شود، هم خیلی جذاب است و هم می‌توان از ابعاد مختلف آن موارد گوناگونی را بررسی کرد. ساده‌ترین چیزی که ممکن است به ذهن همه برسد، این است که می‌توانند تحلیل کنند مشتریان معمولا در چه رنج سنی قرار دارند، هر رنج سنی چه سلیقه‌ای دارد، پرفروش‌ترین کتاب‌ها در چه ژانری است، چه ژانرهایی مظلوم واقع شده‌اند؛ این‌ها مسائل ابتدایی است که البته حتی می‌تواند دانش خوبی به ناشران بدهد تا بدانند در چه زمینه‌هایی می‌توانند بیشتر فعالیت کنند.

او افزود: این داده‌ها حتی می‌توانند به کسانی که برنامه‌ریزی فرهنگی انجام می‌دهند، به نحوی هشدار بدهد که مردم در یک‌سری زمینه‌ها کم‌رغبت شده‌اند و باید به مردم تذکر داد تا به سمت این زمینه‌ها هم بیایند.

این دیتاساینتیست همچنین به جنبه‌های تجاری تحلیل داده‌های نمایشگاه مجازی کتاب پرداخت و گفت: انتقادی که همیشه به نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران وارد بود، این است که رفت‌وآمد علاقه‌مندان ساکن دیگر شهرها و استان‌ها برای آمدن به این رویداد سخت است. با تحلیل داده‌های پلتفرم فعلی می‌توانند به نتایجی برسند که هر شهری چه میزان مشتری دارد. این می‌تواند کمک کند تا اگر بعدا خواستند نمایشگاه را به صورت حضوری برگزار کنند، یک رویداد آن در تهران و دیگری در شهر دیگری باشد که از لحاظ مکانی برای ساکنان سایر استان‌ها هم راحت‌تر باشد.

پوریا گلشن راد ادامه داد: علاوه‌بر این، بررسی داده‌هایی که مثلا نشان می‌دهد مصرف سوخت چقدر کم شده و از طرف دیگر، هزینه ارسال با پست چقدر بیشتر شده هم می‌تواند مهم باشد. 

او در ادامه از تحلیل داده‌های نمایشگاه مجازی کتاب در زمینه قیمت کتاب‌ها بیان کرد: یکی از انتقادات دیگری که به نمایشگاه وجود داشت، این بود که قیمت یک‌سری از کتاب‌ها خیلی زیاد است. در این زمینه می‌توان جست‌وجوهایی را که به خرید منجر نشده‌اند بررسی کرد. البته این تحلیل قابل بحث است. با این حال می‌تواند نشان‌دهنده این باشد که چه میزان از مخاطبان این کتاب‌ها را جست‌وجو کردند اما نخریدند. 

این متخصص هوش مصنوعی سپس به اهمیت تحلیل جست‌وجوهای دومین نمایشگاه مجازی کتاب اشاره کرد و گفت: مثلا در دیجی‌کالا جست‌وجوها را با کالاهایی که در خارج از شرکت وجود دارد اما در دیجی‌کالا نیست، تطبیق می‌دهند تا ببینند چه کالاهایی وجود دارد که مردم جست‌وجو می‌کنند اما ما نداریم. از این طریق، می‌توان دید مردم به دنبال چه کتاب‌هایی بودند و در نمایشگاه پیدا نکردند.

او در عین حال بیان کرد: اگر نظرات را هم جمع می‌کنند، می‌توانند آن‌ها را هم تحلیل کنند تا ببینند فیدبک مردم بیشتر در چه زمینه‌ای است. نحوه خریدهای مردم هم می‌تواند نشان دهد زمان رویداد کافی است یا نه؛ اگر بیشتر شود باز هم مردم استقبال می‌کنند یا نه؟ یا این‌که همان یکی‌دو روز اول یک موج هیجانی بی‌خودی به وجود آمده که فقط همه آمدند و خرید کردند و رفتند و دیگر تمام شده و بهتر است بعد از سه‌چهار روز رویداد را به پایان برسانند؛ یا برعکس، تا روز آخر نرخ بالای فروش وجود دارد یا نه؟

گلشن راد سپس با بیان این‌که پلتفرم در این زمینه بازیگر اصلی است، اظهار کرد: این‌که چقدر توانسته به‌خوبی کالاهای موجود را نشان دهد هم اهمیت دارد؛ یعنی مثلا اگر من به دنبال یک کتاب هستم، چقدر قدرت جست‌وجوی پلتفرم خوب بوده و توانسته کتاب مورد نظر من را پیدا کند. یا مثلا چه چیزهایی در صفحه اول نشان داده می‌شود. مسئله مهم دیگر مربوط به این است که در یک‌سری ژانر، سینرجی ایجاد کند که من دوباره روی آن ژانر کلیک کنم و کتاب‌های شبیه آن را بیاورد و در یک لوپی بیفتد و یک‌سری ابعاد داستان را نتواند نشان دهد. این مسائل چنین فروشگاه‌هایی را تحت تاثیر زیادی قرار می‌دهد.

او در پایان گفت: چنین پلتفرمی این خوبی را دارد که یک دیتای تمیز و آماده تحلیل در اختیار قرار می‌دهد. به نظرم، پلتفرمی مثل آمازون که شروعش با کتاب بوده، در این زمینه دیتاهای خیلی غنی دارد و حتی می‌توانند بفهمند که چه کشورهایی چه ژانری را دوست دارند. چه‌بسا، برنامه‌ریزی‌ آن‌ها حتی برای ساخت فیلم از روی همین تحلیل‌ها باشد. اما فکر می‌کنم در ایران این اولین پلتفرمی باشد که در این ابعاد دارد دیتا جمع می‌کند.